گروه دفاع و امنیت مشرق - قوای موشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که در سال‌های جنگ تحمیلی تشکیل شد تا به امروز راه زیادی را پیموده است؛ یگانی که با تعدادی موشک بالستیک اسکاد وارداتی کار خود را آغاز کرد، امروز و در کمتر از سه دهه تبدیل به یکی از نیرومندترین یگان های موشکی در منطقه و جهان تبدیل شده است.

یگان موشکی سپاه در طول این سالها ابداعات و ابتکارات فراوانی داشته و فناوری های بسیاری را در کشور بومی سازی کرده است. از بحث مهندسی معکوس موشک های زمین به زمین تا طراح و ساخت کامل آنها، طراحی و تولید سوخت جامد، پرتابگرهای متحرک تا سیلوهای زیر زمینی و شهرهای موشکی؛ همه و همه بخشی از دستاوردهای بخش موشکی هوافضای سپاه به شمار می آید.

ورود سپاه به باشگاهی خاص با سیلوهای زیرزمینی

تا پیش از تیرماه سال 1390 شمسی ،دارندگان رسمی سیلوهای زیرزمینی پرتاب موشک سه کشور آمریکا، روسیه و چین بودند اما در تابستان آن سال و در جریان رزمایش پیامبر اعظم (ص) برای اولین بار از سیلوی موشکی زیر زمینی سپاه رونمایی شد.


بنا بر اعلام فرماندهان ایرانی در آن زمان، تعداد بالایی از این سیلوها در نقاط مختلف کشور ساخته شده و موشک های ایرانی در آنها آماده پرتاب هستند. این سیلوها بقاء پذیری موشک های ایرانی در برابر هر گونه حمله اولیه را شدیدا افزایش می دهند. شناسایی این سیلوها شدیدا مشکل بوده و از لحظه باز شدن درب پرتابگرها تا زمان شلیک موشک چند ثانیه بیشتر طول نخواهد کشید.

اما در سال 1390، سپاه تنها بخشی از پازل قدرت موشکی خود را به نمایش گذاشته و به نمایش یک سیلوی ثابت زیرزمینی بسنده کرد.

شهرهای موشکی؛ گام دوم سپاه در نبرد زیر زمینی

در مهر ماه سال جاری بود که بخش جدیدی از توان موشکی سپاه به نمایش عمومی گذاشته شد و آن هم بحث شهرهای موشکی بود. شهر موشکی سپاه که در عمق 500 متری تاسیس شده و برای اولین بار تصاویری از آن در رسانه ملی پخش شد، شامل تونل ها و بخش های متعدد و وسیعی بود که تعداد بسیار زیادی از پرتابگرهای موشکی در آن مستقر بوده و در شرایط آماده برای شلیک، به سر می بردند.

در صورت لزوم این پرتابگرها با خروج از پایگاه زیر زمینی مورد نظر، موشک های خود را به سمت اهداف مورد نظر شلیک کرده و می توانند به سرعت موقعیت مورد نظر را ترک کنند. نکته بسیار مهم درباره این شهر موشکی و شهرهای مشابه آن که به گفته فرمانده نیروی هوافضای سپاه، در مناطق مختلف کشور و به تعداد زیاد وجود دارد این است که عمقی که برای این تاسیسات در نظر گرفته شده است احتمال شناسایی شدن آنها توسط ماهواره های دشمن را اگر نگوییم نا ممکن، بسیار بسیار مشکل می کند.


در عین حال، نفوذ بسیاری از بمب ها و موشک های شناخته شده در دنیا به این عمق نیز غیر ممکن است. برای نمونه بمب آمریکایی  GBU-57 که بیش از 13 تن وزن دارد و یکی از سنگین ترین بمب های نیروی هوایی آمریکا محسوب می شود نهایتا می تواند در 60 متر نفوذ کند که در مقایسه با عمق 500 متری این شهرها، کاری از پیش نخواهد برد.

عمق بالا، به همراه خروجی های متعدد که در این مراکز استراتژیک تعبیه شده است، امکان شلیک موشک های سپاه از راه های  مختلف و در نقاط گوناگون را فراهم می کند. البته بنا بر مسائل حفاظتی تنها بخش کوچکی از این شهر زیر زمینی، رسانه ای شده است و مسلما بخش های زیادی برای زندگی پرسنل و همچنین آماده سازی، بازبینی و نگهداری محموله های موشکی در این شهرها وجود دارد.

شهرها و سیلوهای موشکی در کنار هم قرار گرفتند

اما با آغاز رزمایش اقتدار ولایت در هفته جاری، به نوعی پازل زیرزمینی موشکی سپاه کامل شد. تصاویر منتشر شده از این شهر موشکی به خوبی نشان داد که در حقیقت شهرهای موشکی سپاه، سازه ای بسیار گسترده در عمق زمین است که نه فقط محلی برای نگهداری سکوهای متحرک پرتابگر، بلکه محلی است که هم انبارهای وسیع موشکی و هم سیلوهای پرتاب در آن قرار دارد.


در حقیقت تمام مراحل آماده سازی برای پرتاب موشک در زیر زمین انجام شده و موشک های مورد نظر به سیلو برای پرتاب ارسال می شوند.

یک ابتکار مهم در رزمایش جدید موشکی سپاه

نکته جالب دیگری که درباره سیلوی موشکی سپاه که نسبت به نمونه نمایش داده شده در سال 90 دیده می شود، بحث دریچه خروجی کوچک موشک است.

سیلوی چند سال پیش سپاه(بر اساس تصاویر منتشره) شامل یک پرتابگر استوانه شکل بود که موشک درون آن قرار گرفته و موشک از آن پرتاب می شود اما سیلوی جدید که به نظر در اعماق زمین با استفاده از قطعات بتون آرمه ساخته شده است، صرفا دارای یک تونل کوچک به اندازه خروج موشک از سیلو است.


بر این اساس، با ابتکار جدید متخصصان دفاعی کشورمان، اولا با قراردادن سکوهای پرتابی در عمق بیشتر زمین (حدود 500 متر بر اساس اعلام مسئولین در زمان رونمایی از شهر موشکی) حفاظت از آنها در برابر حملات موشکی و هوایی افزایش پیدا کرده و در عین حال با کوچک تر شدن خروجی موشک احتمال کشف آن کاهش پیدا می کند.

همچنین باید توجه داشت که بتون مسلحی که برای ساخت محیط داخلی سیلو استفاده شده است به همراه عمقی که برای ساخت این سیلوها در نظر گرفته شده است، یک سپر نیرومند را برای این سیلو در برابر اکثر مهمات نفوذگر و سنگر شکن ایجاد می کند که در زمان بروز هرگونه تجاوز، به خوبی و موثر، ایفای نقش خواهند کرد.


در عین حال درب های بزرگ و قطوری که برای هر سیلو ساخته شده است به خوبی می تواند در صورت وقوع هر گونه حادثه برای موشک یا سکوی پرتاب، امواج حاصل از انفجار را جذب کرده یا شدیدا کاهش دهد و اینگونه، ساختار و عملکرد شهر موشکی، با وقوع حادثه یا حمله به یک سیلو، هیچگونه آسیبی نخواهد دید.

در حقیقت این شهرهای موشکی را می توان قطعه بزرگی از پازل استراتژی نبرد ناهمطراز دانست؛ شهری که در درون آن انبارهای موشکی به همراه پرتابگرهای ثابت و متحرک قرار داشته و در صورت بروز هر گونه درگیری، این شهرها به صورت مستقل و بدون نیاز به دریافت کمک از بخش دیگری می توانند تا مدتها به مسلح کردن لانچرهای ثابت و متحرک و در نهایت شلیک موشک های بالستیک بپردازند.

این شهرهای موشکی که بنا به گفته فرماندهان مسئول در سرتاسر کشور گسترده شدند، چالش بسیار بزرگی را برای مهاجمی ایجاد می کنند زیرا که کشف این شهرهای موشک و محل قرار گرفتن سیلوهای آن قبل از پرتاب امری بسیار مشکل است. حال و حتی بعد از کشف محل استقرار این شهرها، بحث داشتن مهمات مورد نظر برای نفوذ به آنها یک چالش اساسی برای هر متجاوزی تبدیل خواهد شد.

از طرف دیگر، با جمع بندی تصاویر و اطلاعات منتشره توسط رسانه ها، مشخص است که تاسیسات زیرزمینی سپاه دارای انبارها، خروجی ها و پرتابگرهای ثابت و متحرک بسیار متعددی است که هرگز نمی توان با یک یا چند حمله، خلل جدی به آن وارد ساخت و آنها توان ادامه شلیک موشک در هفته ها و ماههای متعدد را دارند.

البته با توچه به اینکه منطقا، این شهرهای موشکی در تمامی مناطق مهم کشور گسترده شده اند، چنین گسترش و توانمندی مهمی، می تواند عنصری مهم در بازدارندگی یا پاسخ به هر حماقت دشمنان باشد تا آرزوی مهم شهید طهرانی مقدم که شهرهای زیرزمینی سپاه و توانمندی های موجود در آن، حاصل اخلاص، علم و شجاعت او و همرزمانش بود بالاخره محقق شود.